Ο Άγιος Γρηγόριος Νύσσης, ο οποίος τιμάται σήμερα από την εκκλησία ήταν κορυφαίος Εκκλησιαστικός Πατέρας και αδελφός του Μεγάλου Βασιλείου.
Ο Γρηγόριος γεννήθηκε στη Νεοκαισάρεια του Πόντου το 332 και διακρίθηκε για τη μεγάλη του μόρφωση και τη φιλοσοφική του κλίση.
Φαίνεται ότι σπούδασε στην Καισάρεια και ένας από τους δασκάλους του υπήρξε ο αδελφός του Βασίλειος. Σπούδασε ρητορική και φιλοσοφία, η οποία τον έθελγε από μικρό. Διακρίνονταν για την ευφυΐα του και την φιλομάθειά του. Ως δασκάλα του θεωρούσε ο ίδιος και την αδελφή του Μακρίνα, η οποία τον δίδαξε αρετή και άσκηση.
Κατ’ αρχάς ασκούσε το επικερδές επάγγελμα του ρήτορα, αποκτώντας τη φήμη ενός από τους σπουδαιότερους ρήτορες της εποχής του. Νυμφεύτηκε τη Θεοσέβεια, μια σπουδαία και αγία γυναίκα, η οποία όμως πέθανε λίγο καιρό αργότερα.
Ο Γρηγόριος αντιμετώπισε με στωικισμό την απώλειά της. Ο ισχυρός χαρακτήρας του και η βαθειά πίστη του στον Θεό τον βοήθησαν να ξεπεράσει τον χαμό της.
Ύστερα από αυτό αφιερώθηκε στην Εκκλησία. Για λίγο καιρό αποσύρθηκε στο περίφημο ασκητήριο του αδελφού του Βασιλείου στον Πόντο, στα όχθες του Ίρη ποταμού, όπου προετοιμάστηκε πνευματικά, με άσκηση, κάθαρση παθών και προσευχή.
Σε ηλικία 40 ετών εντάχθηκε στον κλήρο και χειροτονήθηκε επίσκοπος Νύσσης και Καππαδοκίας.
Όταν το 381 συνήλθε στην Κωνσταντινούπολη η Β’ Οικουμενική Σύνοδος για να καταδικάσει την αίρεση των Πνευματομάχων, ο Γρηγόριος υπήρξε ο κατ’ εξοχήν υπέρμαχος της ορθόδοξης διδασκαλίας και κατατρόπωσε τους οπαδούς του πνευματομάχου Μακεδόνιου. Τόσο μεγάλη υπήρξε η συμβολή του και το αγωνιστικό του φρόνημα, ώστε εκλήθη «Πατήρ Πατέρων και Νυσσαέων Φωστήρ», ο δε Μέγας Θεοδόσιος τον ονόμασε «Στύλο της Ορθοδοξίας».
Άφησε μεγάλο σε έκταση και σπουδαιότητα συγγραφικό έργο. Τα κείμενά του χωρίζονται σε κατηχητικά, δογματικά, ερμηνευτικά, ποιητικά, εορταστικά, ηθικά, εγκωμιαστικά και επιμνημόσυνα.
Απολυτίκιο
Θείον γρήγορσιν, ενδεδειγμένος, στόμα σύντονον, της εεσέβειας, ανεδείχθης Ιεράρχα Γρηγόριε τη γαρ σοφία των θείων δογμάτων σου, της Εκκλησίας ευφραίνεις το πλήρωμα. Πάτερ όσιε, Χριστόν τον Θεόν ικέτευε, δωρήσασθαι ημίν το μέγα έλεος.
